কৃষি বিজ্ঞানৰ অ.আ.ক.খ.: অধ্যায়- ১৮
ৰাসায়নিক
পদ্ধতিৰে কীট নিয়ন্ত্রণ
১৯৯৩ চনত ডি.টি.টি. আৱিষ্কাৰ হোৱাৰ লগে লগে শস্যত ৰাসায়নিক কীটনাশকৰ ব্যৱহাৰেও গতিশীলতা লাভ কৰিলে। বৰ্তমান বিশ্বৰ বজাৰত বিভিন্ন প্ৰস্তুতকাৰী কোম্পানীয়ে বিভিন্ন ব্যৱসায়িক নামাকৰণেৰে এই কীটনাশকবোৰ বজাৰত এৰি দিছে। এইবোৰৰ ভিতৰত বহুকেইবিধ কীটনাশক বৰ্তমান নিষিদ্ধও কৰা হৈছে।
ৰাসায়নিক
কীটনাশকৰ শ্ৰেণীবিভাগ
১। পাকস্থলী বিহ
২। অন্তৰ্কোষী বিহ
৩। স্পৰ্শ বিহ
৪। বিহযুক্ত ধোঁৱা
সাধাৰণতে যিবোৰ কীটে মুখেৰে চোবাই খায়, সেইবোৰ কীটক নিয়ন্ত্রণৰ বাবে এইজাতীয় কীটনাশক ব্যৱহাৰ কৰা হয়। কীটৰ প্ৰাকৃতিক খাদ্য যেনে, ডাল-পাত আদিত এইজাতীয় কীটনাশক চটিওৱা হয় আৰু কেতিয়াবা কীট চলাচল কৰা স্থানতো এইবোৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। অৰ্গেফছফৰাছজাতীয় কীটনাশকবোৰ হ’ল এইজাতীয় কীটনাশক। এইবোৰ কীটনাশক উদ্ভিদ কোষৰ ভিতৰত সোমাই পৰাৰ ফলত যেতিয়া কীটে উদ্ভিদৰ ডাল-পাত আদি খায়, তেতিয়া সিহতৰ পাকস্থলীত বিষক্ৰিয়া হৈ মৃত্যুমুখত পৰে।
এনেবোৰ কীটনাশকৰ থাকিবলগীয়া কিছুমান বৈশিষ্ট হ’ল-
-
কীটনাশকৰ গাঢ়তা এনে হ’ব লাগে যাতে ই উদ্ভিদৰ পাত নাইবা অন্যান্য অংশৰ বাবে ক্ষতিকাৰক নহয়।
-
কীটনাশকবিধত থকা অন্যান্য বাহ্যিক ৰাসায়নিক
পদাৰ্থসমূহ পানীত অদ্ৰৱনীয় হোৱা উচিত যাতে
সেইবোৰ ডাল-পাত শিপা আদিৰে শুহি লৈ উদ্ভিদজোপা
বিহ কৰি তুলিব নোৱাৰে। অনিষ্টকাৰী
কীটক অতি সোনকালে মাৰিব পৰাকৈ ইয়াৰ ক্ষমতা থাকিব লাগে।
অন্যান্য
ৰাসায়নিক পদাৰ্থৰ লগত মিহলি কৰিলে ইয়াৰ গুণাগুণ অটুট থাকিব লাগে। উদ্ভিদৰ পাত, ফুল-ফল আদিত যাতে দীৰ্ঘদিনৰ বাবে অৱশিষ্ট অংশ ৰৈ নেযায়।
২। অৰ্ন্তকোষী বিহঃ
কিছুমান অনিষ্টকাৰী পোক যেনে, মজাখোৱা পোক, মোৱা পোক আদিয়ে উদ্ভিদৰ বিভিন্ন অংশৰ কোষৰ
ভিতৰৰ পৰা ৰস শোহি খায়।
এনেবোৰ
পোক নিয়ন্ত্রণৰ বাবে পাকস্থলী বিহ বা স্পৰ্শ বিহে বৰ বেছি ক্ৰিয়া কৰিব নোৱাৰে। সেয়ে এনেবোৰ অন্তৰ্বাহী পোক নিয়ন্ত্রণৰ বাবে
উদ্ভিদজোপাকে বিহ কৰি তোলা হয়, যাতে পোকে উদ্ভিদজোপাৰ কোষৰ পৰা ৰস শোহি খোৱাৰ পিছত তাৰ লগত বিহো পান কৰে আৰু ই মৃত্যু মুখত পৰে। অৰ্ন্তকোষী বিহবোৰ যেতিয়া বীজ শিপা, ডাল, পাত আদিত প্ৰয়োগ কৰা হয়, তেতিয়া
সেইবোৰ উদ্ভিদজোপাৰ বিভিন্ন অংশলৈ পৰিবাহিত হয়।
এনেবোৰ
পোক সাধাৰণতে নিৰ্দিষ্ট হয়। অৰ্থাৎ
নিৰ্দিষ্ট পোক বিধৰ বাবে নিৰ্দিষ্ট কীটনাশক ব্যৱহাৰ কৰা হয়।
অৰ্ন্তকোষী বিহৰ
উদাহৰণ হ’ল-
ডাইমিথ’য়েট, ফছফামিডন, এলডিকাৰ্ব, ফৰেট, কাৰ্বফুৰাণ আদি
শস্যৰ বিভিন্ন পোক আৰু শস্যভৰালত থকা বিভিন্ন পোক নিয়ন্ত্রণৰ বাবে কিছুমান পদাৰ্থৰ অতি মিহি পাউদাৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। এই পাউদাৰবোৰ শস্যৰ গুটিত মিহলোৱা হয় নাইবা মজিয়া আদিত প্ৰয়োগ কৰি থোৱা হয়, যাতে অনিষ্টকাৰী পোকবোৰে এই পাউদাৰৰ সংস্পৰ্শলৈ আহি মৃত্যু মূখত পৰে। এনে পাউদাৰজাতীয় পদাৰ্থবোৰ হ’ল-
অতি মিহি বালি, গোৱৰ, ছাইৰ গুড়ি, কেলছিয়াম কাৰ্বোনেট, চিলিকা, এৰজেল আদি।
৪। স্পৰ্শ বিহঃ
স্পৰ্শ বিহৰ উদাহৰণ হ’ল- ক্লৰিনেটেড হাইড্ৰকাৰ্বন (ডি.টি.ট., এলড্ৰিন), কাৰ্বোমেট (কাৰ্বাৰিল, এলডিকাৰ্ব, কাৰ্বফুৰাণ), অৰ্গেনফছফেট (মালাথিয়ন, মন’ক্ৰট’ফছ)
৫। বিহযুক্ত ধোঁৱাঃ
৬। অন্যান্য ৰাসায়নিক পদাৰ্থঃ
বিভিন্ন প্ৰকাৰৰ ৰাসায়নিক পদাৰ্থ কিছুমানে অনিষ্টকাৰী
কীটক আঁতৰাই পঠাব পাৰে নাইবা সিহতক মাৰি পেলাব পাৰে।
- কেম’ষ্টেৰিলেন্সজাতীয় পদাৰ্থবোৰে
কীটৰ ক্ষমতা নিঃশেষ কৰি সিহতৰ সংখ্যা লাহে লাহে হ্ৰাস কৰিব পাৰে।
- এন্টিফিডেন্ট (নিমগুটিৰ পৰা নিষ্কাষন কৰা ৰস) জাতীয় কীটনাশকে পোক খোৱা
শস্যক অস্বাদু কৰি সিহতক ভোকত ৰাখি অৱশেষত মাৰি পেলায়।
- ৰিপেলেন্টজাতীয় কীটনাশকে অনিষ্টকাৰী
কীটক আঁতৰাই পঠিয়ায়। ট্ৰাইক্লৰ’বেঞ্জিন ঘৰৰ মজিয়াত প্ৰয়োগ কৰিলে উঁই পৰুৱা আৰু অন্যান্য
পৰুৱাৰ পৰা ৰক্ষা পাব পাৰি। বৰড’ মিশ্ৰণ আৰু চূণ-গন্ধক প্ৰয়োগ কৰিলে কিছুমান ৰস শোহি খোৱা পোক আৰু পাত চোবাই খোৱা পোকক আঁতৰাই পঠিয়ায়। চিত্রনলা তেলে ম’হ, মাখি আঁতৰাই পঠাব পাৰে।
